Między nami fornalami...

Dziś na dobry początek zajmiemy się jedną z najczęstszych dolegliwości fornalstwa polskiego, a mianowicie: chorobą hemoroidalną znaną pod obiegową nazwą hemoroidy...

Głównym objawem choroby hemoroidalnej, zwanej potocznie żylakami odbytu, jest krwawienie.Hemoroidy to niewielkie struktury anatomiczne znajdujące się wewnątrz kanału odbytu. Ich nazwa pochodzi od greckiego słowa hemoroides, które oznacza przepływ krwi. Ich zadaniem jest utrzymywanie szczelności odbytu, szczególnie gazów. Mają formę wypukleń błony śluzowej do wewnątrz i w głównej mierze składają się z licznych połączeń tętniczo-żylnych. Układ końcowych tętniczek bezpośrednio przechodzących w żyły (bez obecności naczyń włosowatych) tworzy poduszeczki naczyniowe w górnej części kanału odbytu tuż powyżej linii grzebieniastej. Są one otoczone dwoma mięśniami okrężnymi - zwieraczami odbytu - wewnętrznym i zewnętrznym.Mięśnie te przez większość czasu pozostają w stanie napięcia. Powoduje to zastój krwi w hemoroidach, ich pęcznienie, ścisłe przyleganie do siebie i utrzymywanie szczelności kanału odbytu. W trakcie oddawania stolca mięśnie zwieracza odbytu rozluźniają się i wówczas następuje odpływ krwi zgromadzonej w hemoroidach.
Jak powstaje choroba?
Rozwój choroby hemoroidalnej przebiega stopniowo. Początkowo sploty żylno-tętnicze powiększają się, błona śluzowa rozciąga się, powstaje obrzęk, tworzą się guzki krwawnicze, które powiększają się i zaczynają krwawić. Następuje także osłabienie podporowej tkanki łącznej i więzadeł Parksa, co powoduje wypadanie guzków krwawniczych przez kanał odbytu na zewnątrz. Można tu więc wyróżnić kilka etapów choroby.W pierwszym występują jedynie bezbolesne krwawienia w czasie oddawania stolca. Mamy wówczas do czynienia z tzw. hemoroidami wewnętrznymi. Powiększenie splotu naczyniowego jest jedynie czasowe, a krwawienie następuje z błony śluzowej położonej wyżej. Krew ma żywoczerwoną barwę.Podczas drugiego etapu naczynia krwionośne ulegają uszkodzeniu i są zastępowane przez tkankę łączną. Tworzą się "guzy", które podczas parcia lub wypróżnienia są przesuwane przez masy kałowe ku dołowi. Dlatego też oprócz krwawienia występuje wówczas ból.W kolejnym okresie (w przypadku tzw. hemoroidów zewnętrznych) splot naczyniowy utracił już swoją sprawność, a otaczające tkanki zmieniają się chorobowo. Czynność zwieraczy mięśni ulega osłabieniu. Przy każdym wypróżnieniu duże guzy wypadają na zewnątrz, a niekiedy pozostają na zewnątrz jako trwale wypadnięte i są widoczne w ujściu kanału odbytu. Duże guzy krwawnicze pociągają za sobą ku dołowi błonę śluzową, która pozostając na zewnątrz jelita, podlega stałemu drażnieniu i reaguje śluzową wydzieliną. Objawy choroby to: krwawienie, wrażenie obrzęku i ucisku, uczucie dyskomfortu, ból, stałe wilgotnienie odbytu, swędzenie, brudzenie bielizny. Chory ma problemy z utrzymaniem higieny osobistej.Krwawienie może występować w różnych ilościach - od śladowego do bardzo intensywnego tętniczego, zmuszającego do wykonania doraźnego zabiegu operacyjnego.
Jakie przyczyny?
Przyczyny choroby hemoroidalnej są mało znane. Nie wiadomo, dlaczego u jednych schorzenie nie postępuje, a u innych dochodzi do poważnych powikłań. Nie ma też dowodów na rodzinne i wrodzone występowanie tej choroby.Można jednak wyróżnić niektóre czynniki sprzyjające rozwojowi hemoroidów, a inne traktować za wyzwalające. Należą do nich:
złe nawyki żywieniowe i nieodpowiednia dieta nie zawierająca właściwej ilości włókien pochodzących z warzyw i owoców
niedostateczna ilość płynów
zbyt mało ruchu i brak aktywności fizycznej
długie pozostawanie w pozycji stojącej lub siedzącej
praca wymagająca dużego wysiłku mięśni
długotrwałe i częste zaparcia (zwiększony wysiłek podczas parcia na stolec)
ciąża i poród
podeszły wiek (zanikają wówczas elementy elastyczne tkanki łącznej w warstwie podśluzowej odbytnicy)
niektóre zmiany chorobowe, takie jak obecność dużych guzów w jamie brzusznej i miednicy mniejszej, marskość wątroby (w 30% przypadków)
biegunki
częste wymioty
niewydolność serca
nadciśnienie tętnicze
rak odbytnicy
wrodzona słabość mięśni zwieracza odbytu.
Jakie badania?
Krwawienie z odbytu jest bezwzględnym wskazaniem do pełnego badania proktologicznego. Lekarz przeprowadza wówczas wywiad chorobowy, podczas którego uzyskuje informacje o tym, jaka jest ilość i obfitość krwawień, czy chory odczuwa ból, jaki jest rytm wypróżnień. Ogląda okolicę odbytu i bada ją ręcznie. Wykonuje również badanie endoskopowe oraz mierzy ciśnienie w kanale odbytu. W zależności od wyników zaleca się odpowiednie leczenie.
Dieta, maści, czopki i pigułki
Postępowanie zachowawcze może być stosowane u około 30% chorych. Jeżeli głównymi objawami są luźne stolce, świąd odbytu i ślady krwi na papierze toaletowym, chory powinien przede wszystkim zmienić dietę na bogatowłóknikową, pić więcej płynów, unikać potraw powodujących biegunkę, wykonywać delikatną toaletę odbytu po oddaniu stolca.Poprawę przynoszą często ogólne lub miejscowe leki naczyniowe zmniejszające obrzęk i miejscowy odczyn zapalny. Stosuje się wówczas takie środki farmakologiczne, jak Posterisan, Detralex, Rectosol, Titanoreina, Procto-Glyvenol, Anusol, Avenoc, Neo-Aesculan, Aesculan, Hemorectal, Hemorel, niesterydowe leki przeciwzapalne.
Metody inwazyjne nieoperacyjne
Polegają na zapobieganiu wypadaniu guzków krwawniczych przez zmianę struktury ich podłoża lub zapobieganiu obrzękowi i zaburzeniom przepływu krwi przez rozciąganie. Niekiedy stosuje się też przecinanie mięśnia zwieracza wewnętrznego lub wycina się powiększone poduszeczki naczyniowe. Są to następujące zabiegi:
skleroterapia, czyli wstrzykiwanie do warstwy podśluzówkowej leków obliterujących, które powodują zwłóknienie okolicy guzka krwawniczego;
założenie ciasnych gumowych podwiązek wokół podstawy guzków krwawniczych (metoda Barrona) - powoduje zahamowanie ich ukrwienia, martwicę i wypadnięcie;
krioterapia (stosowanie aplikatorów niskiej temperatury) - polega na zamrażaniu podstawy guzków w celu wywołania ich lokalnej martwicy i zmniejszenia (coraz rzadziej stosowana);
fotokoagulacja podczerwienią (stosowanie tzw. infra - red coagulation przez 1,5 sekundy w kilku miejscach u podstawy guzka krwawniczego) - polega na przykładaniu sondy i wykorzystaniu promieniowania podczerwieni do wywołania martwicy wypadającego guzka;
metoda Longo - wykonywana za pomocą specjalnego instrumentu zwanego staplerem, za pomocą którego dokonuje się wycięcia i zszycia mechanicznego śluzówki kanału odbytu powyżej linii grzebieniastej. Nie przeprowadza się wycięcia hemoroidów, ale wciągnięcie do kanału odbytu do ich prawidłowej anatomicznej pozycji. Metoda ta jest szczególnie przydatna wtedy, gdy chorobie hemoroidalnej towarzyszy wypadanie błony śluzowej odbytnicy.
Metody operacyjne
Dotyczą około 10% chorych z chorobą hemoroidalną. Oto rodzaje takich metod:- otwarta hemoroidektomia metodą Milligan-Morgan - jest najczęściej wykonywana;- metoda Fergusona - wskazaniem jest intensywne krwawienie. Po wycięciu kompleksu krwawniczego zaszywa się szczelnie błonę śluzową kanału odbytu;- podśluzówkowa hemoroidoktomia metodą Parksa.W leczeniu choroby hemoroidalnej powinna obowiązywać zasada, aby zawsze dopasować metodę leczenia do indywidualnego stanu chorego. Zarówno lekarz, jak i pacjent musi brać pod uwagę fakt, że nie można wszystkich chorych leczyć jedną metodą, która jest aktualnie modna